Finansal ihtiyaçların karşılanması konusunda alternatif imkânlar sunan fintech’ler hem tüketicilerin hem de işletmelerin işlerini kolaylaştırıyor. Öyle ki yıllar önce banknot ve madeni paraların yerini dijital ödeme çözümleri alıyor. Günümüzde artık herhangi bir fiziksel ödeme aracına ihtiyaç duymadan ödeme yapılabiliyor. Ayrıca bu ödeme süreçlerinde insan etkileşimine bile gerek kalmıyor. Bu imkânları sunan fintech çözümlerinin başında ise gömülü finans geliyor.
Peki, gömülü finans veya evrensel adıyla embedded finance nedir ve hangi sektörlerde karşımıza çıkar?
Gömülü Finans Nedir?
Gömülü finans, finans kuruluşu olmayan firmaların kendi müşterilerine finansal hizmetler sunmasını sağlayan bir fintech çözümüdür. Yerleşik finans olarak da bilinen bu sistem sayesinde bankacılık, ödeme, kredi, sigorta, yatırım gibi faaliyet alanları bulunmayan firmalar, müşterilerine bu alanlardaki hizmetleri verebilirler. En yaygın gömülü finans örnekleri ise e-ticaret firmalarının kendi ekosistemleri içerisinde bulunan cüzdanlar ve kredili ödeme sistemleridir.
Bankacılık ve finansal hizmet sektörünün trendlerine doğrudan etki eden gömülü finans çözümü, geleneksel bankacılığa duyulan ihtiyacı da en aza indiriyor. Ödeme yaparken geleneksel bankacılık yöntemlerine başvurmayan tüketiciler, mobil bankacılık uygulamalarına bile ihtiyaç duymuyor. Dolayısıyla geleneksel bankacılık faaliyetlerine ilgilinin azalması, şubelerdeki müşteri ve çalışan sayılarındaki düşüş, buna ek olarak şubesiz bankacılık anlayışına sahip neobankaların yükselişi, gömülü finans sisteminin sonuçları arasında gösterilebilir.
Gömülü Finans Teknolojisi Nasıl Çalışır?
Finansal kurum olmayan firmalar, finans kuruluşlarının sistemlerini kendi sistemlerine entegre ederek gömülü finans çözümlerini müşterilerine sunabiliyorlar. Söz konusu entegrasyon sürecinde ise BaaS ve API gibi teknolojiler karşımıza çıkıyor. Şimdi, bu teknolojilerin gömülü finanstaki rollerine bakalım.
Gömülü Finansta BaaS ve API Nedir?
BaaS ve API, yerleşik finans sistemlerinin temelini oluşturur. BaaS, “Banking as a Service” yani “Servis Modeli Bankacılığı” anlamını taşır. Servis Modeli Bankacılığı, farklı sektörlerde hizmet veren firmaların finansal kurumlara ait altyapıları kullanmasını sağlayan bir bankacılık modelidir. Bankalar, gömülü finans teknolojisini müşterilerine sunmak isteyen firmalara kendi altyapılarını kullanma izni verir. Yani finansal olmayan firmalar bu tür hizmetleri verirken bankalardan da destek alır.
API ise BaaS modeli üzerinden bankaların altyapılarına erişmeyi mümkün kılan teknolojidir. “Application Programming Interface” yani “Uygulama Programlama Arayüzü” anlamına gelen API, iki farklı uygulamanın birbiri ile iletişim kurmasını sağlayan yazılımlara verilen isimdir. Birçok farklı amaç için kullanılabilirken gömülü finansta da önemli bir rol oynar. API’ler sayesinde uygulamalar arasında iletişim kurulur; böylece bir uygulamada gerçekleştirilen işlem, başka bir uygulamada yeni bir işlemin tetiklenmesini sağlar.
Özetlemek gerekirse kullanıcılar gömülü finans yöntemlerini kullanırken bu hizmeti veren ve finansal kuruluş olmayan firmanın web sitesini veya mobil uygulamasını kullanır. Ön planda bu firmanın ekranı görünür ve kullanıcılar finansal işlemlerini bu ekrandan yapar. Arka planda ise API’ler, BaaS altyapıları ile iletişime geçer. Ön planda kullanıcının yaptığı işlemler, arka planda API sayesinde banka altyapısına iletilir ve finansal işlem gerçekleşir.
"Gömülü finans nedir?”, “BaaS ve API Nedir?” sorularına cevap verdiğimize göre gömülü finansın nasıl kullanıldığına bakabiliriz.
Gömülü Finans Nasıl Kullanılır?
Gömülü finans kullanımı tüketiciler için oldukça basittir. Çünkü tüketiciler arka plandaki BaaS, API ve benzer süreçleri görmezler. İşlemlerini tek ekrandan birkaç adımda tamamlarlar. Ayrıca günümüz teknolojisi yerleşik finansın kullanımını firmalar ve bankalar için de oldukça kolaylaştırmış durumda. Dolayısıyla kullanım sürecinde bir zorluk bulunmuyor. Gömülü finans sisteminin kısa sürede yaygınlaşmasının başlıca sebeplerinden biri de bu kolaylık.
Gömülü finans çözümü, birçok farklı alanda finansal süreçleri kolaylaştırıyor. Fakat birkaç tanesi oldukça yaygın bir şekilde kullanılıyor ve hemen her alanda karşımıza çıkıyor. Bu kullanım çeşitlerini; ödeme, kredi, sigorta ve yatırım olarak sıralayabiliriz.
Gömülü Ödeme
Gömülü ödeme, finansal kuruluş olmayan şirketler tarafından sunulan ve entegre edilmiş dijital ödeme sistemlerini veya dijital cüzdanları ifade eder. Bu sistemler, kullanıcıların, şirketin sunmuş olduğu hizmetler veya ürünler için doğrudan ve kolayca ödeme yapmalarını sağlar. Özellikle e-ticaret sektöründe oldukça yaygın olan ve gömülü cüzdan olarak da bilinen bu sistemde kullanıcı, parasını gömülü finans çözümüne sahip firmanın sistemindeki cüzdana yükler. Yani kullanıcının parası herhangi bir banka hesabında değil, doğrudan e-ticaret sitesinin sisteminde saklanır.
Gömülü cüzdan sadece e-ticaret değil, fiziksel mağazası bulunan firmalar tarafından da kullanılır. Bu sistemin en önemli özelliği ise söz konusu cüzdanın sadece ilgili firmaya ait hizmetlerde kullanılıyor olmasıdır. Örneğin bir e-ticaret sitesindeki gömülü cüzdanda bulunan bakiye ile sadece o sitedeki ürün ve hizmetler satın alınabilir.
Aynı durum fiziksel işletmelerin sunduğu mobil uygulama şeklindeki cüzdanlar için de geçerlidir. Buna da kahve firmalarının cüzdanlarını örnek olarak gösterebiliriz. Aynı şekilde toplu taşıma araçlarında kullanılan kartlı sistemler de bu uygulamanın örnekleri arasındadır.
Gömülü Kredi
Gömülü kredi, banka veya finansal kurum olmayan bir firmanın kendi müşterilerine kredi kullandırmasını sağlayan sistemdir. Bu sistemde kullanıcı, herhangi bir bankaya başvuru yapmadan kredi kullanabilir. Fakat kredi doğrudan nakit olarak kullanıcıya verilmez. Çünkü kullanıcının bu bakiyeyi, gömülü kredi imkânı veren firmada harcama zorunluluğu vardır. Bu zorunluluğu birkaç örnekle açıklayabiliriz.
İlk ve en yaygın örnekle e-ticaret sitelerinde karşılaşıyoruz. E-ticaret siteleri; şimdi al, sonra öde (buy now, pay later - BNPL) gibi uygulamalarla müşterilerine kredi verirler. Bu sistemde kullanıcıya alışveriş tutarı kadar kredi limiti tanımlanır ve alışveriş tamamlandıktan sonra ödeme, ileri bir tarihte tek seferde veya taksitle e-ticaret platformuna ödenir.
Benzer uygulamalar otomotiv ve gayrimenkul sektörlerinde de vardır. Ev veya araba satışlarında otomotiv bayileri ve inşaat şirketleri, müşterilerine kredi imkânları sunarlar. Böylece müşteriler, bankalara başvuru yapmadan kredi kullanabilirler.
Gömülü Sigorta
Gömülü finans çözümü sadece kredi ve ödeme işlemlerinde değil, finansla doğrudan bağlantılı olan sigortacılık sektöründe de kullanılır. Gömülü sigortayı, sigorta şirketi olmayan bir firmanın sigortacılık ürünlerini müşterilerine sunması olarak tanımlayabiliriz. Aslında yıllardır hayatımızda olan bu uygulamanın örnekleri ile turizm ve otomotiv sektörlerinde sıkça karşılaşıyoruz.
Turizm firmalarının yolcularına sunduğu seyahat sigortası ile araç satışı yapan firmaların müşterilerine trafik sigortası ve kasko poliçesi sunması, gömülü sigorta kapsamında gösterebileceğimiz örnekler arasındadır.
Gömülü Yatırım
Gömülü finans teknolojisinin diğerleri kadar yaygın olmayan bir diğer çeşidi de gömülü yatırımdır. Gömülü yatırım; finansal olmayan bir firmanın, yatırım ürünlerini kendi platformlarına dahil etmelerini kapsar. Örneğin bir e-ticaret platformu, kullanıcının gömülü cüzdanında kalan bakiyeyi hisse senedi gibi bir yatırım aracı satın almak için kullanmasına imkân verebilir. Böylece gömülü yatırım ile kullanıcı, bir finansal aracıya ihtiyaç duymadan yatırım araçları satın alabilir.
Gömülü Finans ile Geleneksel Bankacılığın Farkları
Gömülü finans çözümleri ile geleneksel bankacılık ürünleri arasındaki farklar, tüketiciye ulaşım sürecinde ortaya çıkar. Geleneksel bankacılık ürünlerinde finansal hizmeti sunan, finansal ürünü barındıran, ürünü geliştiren ve finansal ürünün sunulduğu kanalın sahibi olan kurum bankadır. Geleneksel bankacılıkta tüm bu zincirin tek aktörü banka olurken gömülü finans ise daha efektif bir zincir sunar.
Gömülü finans çözümünün tüketiciye ulaşma sürecinde finansal hizmet sağlayıcıları, teknolojik altyapı sağlayıcıları ve platformlar rol oynar. Zincirdeki kurumları şöyle açıklayabiliriz:
- Finansal Hizmet Sağlayıcıları: Bankaları, ödeme kuruluşlarını, finansal kurumları ve risk yönetim kurumlarını kapsar.
- Teknolojik Altyapı Sağlayıcıları: Uygulama programlama arayüzlerini (API) geliştiren ve veri akışını sağlayan firmaları kapsar.
- Platformlar: Tüketicinin gömülü finans çözümlerini kullanabildiği e-ticaret sitelerini, mobil uygulamaları ve diğer dijital platformları kapsar.
Süreçte rol alan kurumlara baktığımızda finansal bir ürünün tüketiciye ulaştırılabilmesi için sadece bankaların değil, birçok farklı kanalın kullanılabileceğini görebiliriz. Bunu mümkün kılan teknoloji ise gömülü finanstır. Peki, gömülü finans gelecekte tercih edilecek mi?
Gömülü Finansın Geleceği
Gömülü finans çözümlerinin gelecekte finansal hayatımızın merkezinde yer alma ihtimali oldukça yüksek. Öyle ki yapılan bir gömülü finans araştırması, finansal kurumlardaki yöneticilerin yaklaşık %70’inin, bu finans çözümünü iş stratejilerine dahil ettiğini gösteriyor. Ayrıca her 5 finansal kurumdan 1’i gömülü finans çözümlerini sunmaya başlamış durumda.
Söz konusu araştırmada finansal kurumlarla ilgili öne çıkan diğer detaylar ise şöyle:
- Gömülü finansa geçiş yapanların oranı: %20
- Uygulama aşamasına geçen ve gömülü finansa geçecek olanların oranı: %51
- Gömülü finansa geçmeyi planlayanların oranı: %29
Gömülü Finansın Avantajları Nelerdir?
Gömülü finans, her geçen gün biraz daha yaygınlaşıyor ve çeşitli sektörlerde kullanılıyor. Bunun en önemli sebebi ise yerleşik finans uygulamalarının sunduğu avantajlar. Ayrıca bu tip fintech’ler hem firmalara hem de tüketicilere avantajlar sağlıyor. Peki, bu avantajlar neler?
Firmalara sunduğu avantajlar:
- Müşterilere ödeme kolaylığı sunma
- Ödeme sürecini hızlandırarak kullanıcı dostu hizmet verme
- Yüksek yatırım getirisi potansiyeli
- Müşteri sadakatini ve tekrarlayan satın alımları artırma
- Yeni bir gelir yaratma kaynağına sahip olma
- Müşteri memnuniyetini artırma
- Satışları ve geliri artırma imkânı
- Rekabette farklılaşma
- Müşteriye özel hizmet sunma
Tüketicilere sunduğu avantajlar:
- Hızlı ve kolay ödeme yapabilme
- Finansal işlemler için farklı kuruluşlara başvurmak zorunda kalmama
- Alışveriş ve finansal işlemleri tek uygulamadan yönetebilme
- Kişiselleştirilmiş finansal çözümlere erişme
- Kredili ürünlere daha kolay ulaşma
Hangi Sektörlerde Gömülü Finans Kullanılır?
Gömülü finans, hemen her sektörde kullanılabilmeye uygun bir fintech çözümü. Öyle ki e-ticaret yapan fakat farklı sektörlere hizmet veren birçok firma bu yöntemden faydalanıyor. Bunun yanı sıra perakende ticarette, özellikle zincir işletmelerde yerleşik finansman uygulamaları sıkça kullanılıyor.
Gömülü finans teknolojisi, ödeme ve kredi gibi ticaretin başlıca işlemlerini konu edindiği için sektör fark etmeksizin kullanılabiliyor. Hem e-ticarette hem de geleneksel ticarette kullanılabiliyor olması ise sistemin alanını genişletiyor.
Ayrıca gömülü finans çözümlerinin kullanılabilmesi için arka planda işletmelerin iş birliği yapması gerekiyor. Bu nedenle de gömülü finansı, B2B2B (işletmeden işletmeye ve işletmeye) veya B2B2C (işletmeden işletmeye ve tüketiciye) iş modellerine dahil edebiliriz. Örneğin bir e-ticaret firması kullanıcısına gömülü kredi kullandırırken aynı zamanda finans kuruluşundan hizmet alır. Bir işletme olarak başka bir işletmeden aldığı hizmeti tüketiciye sunar. Böylece B2B2C zincirini tamamlamış olur.
Gömülü finans, son tüketiciye satış yapılan sektörlerde oldukça yaygın bir şekilde kullanılırken işletmeler arası ticarette de alternatif bir ödeme yöntemi olarak tercih ediliyor. İşletmeden işletmeye (B2B) gömülü finans için tedarikçi finansmanı gibi uygulamaları örnek olarak gösterebiliriz.
Bu tip finansal teknoloji çözümlerinin süreç içerisindeki tüm taraflara avantaj sağlaması da yaygınlaşması noktasında etkili oluyor. Benzer bir durum, açık bankacılık sisteminde de karşımıza çıkıyor. Finansal altyapıları bir araya getiren bir başka bankacılık modeli olan açık bankacılık hakkında detaylı bilgi için "Açık Bankacılık/Open Banking Nedir?“ başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
7 dakika
